Terugblik op evenementen

Hoe ziet de toekomst van het informatievaardighedenonderwijs eruit met de komt van AI-tools? Welke kansen bieden AI-tools? Welke ethische bezwaren zijn er? Wegen de voordelen van AI-tools zwaarder dan de ethische bezwaren? Zouden informatiespecialisten een trekkersrol moeten vervullen bij de vorming van ethisch bewustzijn m.b.t. het gebruik van AI-tools?

Op 18 september en 31 oktober stapten wij met elkaar uit heel het land in een tijdmachine (oftewel de hele mooie UB van de UU) naar de toekomst van informatievaardigheden met AI tools. Onder andere bovenstaande vragen stonden centraal in deze workshop. Er ontstonden hele interessante discussies. Informatiespecialisten lieten zich betoveren door nieuwe AI tools en probeerden zich de rol in te nemen van ChatGPT. Op basis hiervan tekenden wij mooie schetsen van de toekomst van het informatievaardigheden onderwijs (zie foto’s). Een interessante bevinding uit de workshop is dat de deelnemers vinden dat hun rol als informatiespecialist zeker niet verdwijnt maar wel zal veranderen. Het is volgens de deelnemers o.a. nodig dat we het kritisch denken bij de student meer moeten stimuleren. Al met al was het een leerzame en vooral inspirerende dag!

Vanwege het grote succes organiseren wij in 2024 nog een vervolgworkshop! Ook zal er nog een workshop komen waarin wij dieper duiken in hoe generatieve AI werkt (onder de motorkap). Dus houd vooral alle kanalen en socials goed in de gaten!

Bekijk hier de presentatiematerialen in drie delen:

• Deel 1: 'AI toepassingen', 'AI tools versus informatievaardigheden' en 'Effectief gebruik'
• Deel 2: 'Beleid, regelgeving en auteursrecht' en 'Ethiek'
• Deel 3: 'De toekomst van informatievaardigheden'

E-learnings ontwerpen en ontwikkelen is een vak apart. Je hebt niet alleen kennis van online didactiek nodig. Je moet ook kunnen vormgeven en schrijven. Bovendien is het handig om het ontwikkelproces projectmatig aan te pakken.

De werkgroep Information Literacy heeft voor het project Instellingsoverstijgende edubadges Information Literacy een framework (leerdoelenmatrix) gemaakt voor edubadges (digitale certificaten) dat voor iedere hoger onderwijsinstelling inzetbaar is. 

Om te kijken in hoeverre het framework aansluit bij het informatievaardighedenonderwijs voor de niet-deelnemende instellingen, organiseerde de werkgroep een bijeenkomst waarin het framework en de tot nu toe gemaakte keuzes werden toegelicht.

presentatie edubadges werkgroep Information literacy (.pdf)

Opname van de presentatie

Bijeenkomst (Her)gebruik Open leermaterialen maart 2023 - buitenring Werkgroep Information Literacy

33 collega’s namen op 20 maart deel aan de buitenringbijeenkomst van de werkgroep. Naast een update van de lopende projecten en een terugblik op de online workshop “ChatGPT en informatievaardigheid” ging het themagedeelte over het (her)gebruiken van open leermaterialen uit ons eigen vakgebied. Met de opbrengsten van de vragen en opdrachten rond dit thema kunnen er weer stappen gezet worden om het (her)gebruiken van leermaterialen information literacy te stimuleren.

Terugblikken op deze bijeenkomst (inclusief de uitkomst van de breakout-room-discussies) kan via deze powerpoint of onderstaande online stream:

"De beschikbaarheid van ChatGPT heeft natuurlijk veel stof doen opwaaien. Er is druk gediscussieerd over de mogelijkheden en de risico’s, voor de maatschappij en het onderwijs in het bijzonder. Wat betekent ChatGPT voor studenten, docenten en onderzoekers?"

Op 14 februari 2023 heeft de SHB-UKB-werkgroep Information Literacy een interactieve online bijeenkomst georganiseerd over ChatGPT en informatievaardigheid. Brenda Lems verzorgde de introductie. De workshop zelf bestond uit drie delen:

Deel 1: Wat is ChatGPT en hoe werkt het?

Deel 2: Wat kun je met ChatGPT in het zoekproces?

Deel 3: Hoe verandert ChatGPT informatievaardigheid?

De powerpointpresentatie kun je vinden via deze link.

Bijeenkomst buitenring Werkgroep Information Literacy - 13 oktober 2022

Op 13 oktober hield de werkgroep Information Literacy haar tweede buitenringbijeenkomst. Doel van deze bijeenkomst was informatie te delen over de activiteiten van de werkgroep en de stand van zaken van diverse projecten. Het interactieve gedeelte van de bijeenkomst bestond dit keer uit het bespreken van stellingen en vragen in breakout rooms.

Ook deze online bijeenkomst had een goede opkomst, 42 deelnemers uit 27 hogescholen en universiteiten.

Terugblikken op deze bijeenkomst kan:

• via het verslag
• via deze powerpoint

De UKB/SHB werkgroep Information Literacy organiseert in het voorjaar van 2022 een vierdelige online workshopreeks Systematic Reviews: de praktijk. Het is een vervolg op de webinar ‘Systematic Reviews: basiskennis en dienstverlening’, die vorig jaar is gegeven.

De workshops en webinars zijn primair gericht op informatiespecialisten die meer willen leren over het ondersteunen van onderzoekers bij het doen van systematic reviews. Ze zijn een verdieping van de dienstverlening rondom systematic reviews, met de focus op praktische toepassing, en worden verzorgd door experts vanuit verschillende bibliotheekinstellingen.

Bijeenkomst 1: ‘De eerste afspraak

Bijeenkomst 2: ‘Geavanceerde zoektechnieken en -strategieën’

Bijeenkomst 3: ‘Bespreking van en toelichting op uitgewerkte casus’

Bijeenkomst 4: ‘Werken met referentiesoftware en tools’

Het volledige programma kun je hier terugvinden.

Op 22 april jongstleden vond de LOOWI bijeenkomst plaats bij de TU Delft met als thema Open Education. De bijeenkomst bestond uit verschillende onderwerpen. Michiel de Jong (Cöordinator Open Education) van TU Delft vertelde over zijn ervaringen met Open Education. Vanuit het onderwijs komen er steeds meer vragen over het gebruik en beheer van digitaal lesmateriaal. Hij wil de toegankelijkheid van lesmateriaal en onderwijs vergroten en docenten lesmaterialen laten maken en delen. Ook pleit hij voor een visie op open onderwijs en om studenten een rol te geven in deze ontwikkeling. 

Presentatie Michiel de Jong

AlessandraCandian en Lisanne Walma vertellen vertelden over hun visie op Open Education: vrij toegankelijk, herbruikbaar en toegankelijk voor iedereen. In de case study's die zij hebben uitgevoerd bij de TU Delft hebben zij als hoofddoel leren om onderzoeksmateriaal verantwoordelijk en efficient te delen. 

Presentatie Alessandra en Lisanne

Mira Buist en Martijn Blikmans van de Universiteit Groningen geven aan dat zij het belangrijk vinden bij Open Educational Resources dat het variabel is, waardevol en te gebruiken voor iedereen. Zij hebben workshops gegeven aan docenten en maakten daarbij gebruik van Open lesmateriaal. Aandachtspunt dat zij aanhangen: Open is niet het doel, open is het middel.

De laatste spreker Brenda Lems heeft verteld over het Project Delen van toetsvragen, gestart door een informele samenwerkingen tussen hogescholen. Aandachtspunten bij dit project met toetsvragen zijn metadata en de kwaliteitscriteria bij toetsvragen. De LOOWI deelnemers zijn zelf aan de slag gegaan met het opstellen van toetsvragen. 

Presentatie Brenda Lems

Al met al een geslaagde fysieke bijeenkomst!  

Informatievaardigheden worden nog niet bij alle instellingen getoetst. Toch zijn er ontwikkelingen op het gebied van toetsen. Een aantal HO bibliotheekinstellingen maakt inmiddels gebruik van open badges. Dit zijn visuele digitale insignes die laten zien welke vaardigheid of competentie je hebt verworven. De UKB/SHB Werkgroep Information Literacy is gestart met het onderzoeken van de ontwikkeling van instellingsoverstijgende en uitwisselbare open badges voor IL.

Deze themabijeenkomst werd georganiseerd door onze werkgroep en bevatte een aantal inspirerende praktijkvoorbeelden. Ook is er informatie uitgewisseld over de mogelijkheden van landelijke samenwerking.

Bekijk hier de bijeenkomst:

Op 6 december 2021 heeft de eerste buitenringbijeenkomst plaatsgevonden. De 'buitenring' maakt deel uit van de werkgroep, álleen minder actief dan de leden van de 'kerngroep', en bestaat uit een bibliotheekcontactpersoon bij iedere hoger onderwijsinstelling.

De werkgroep heeft zich gepresenteerd en suggesties en feedback opgehaald rond de thema’s die spelen. We kijken terug op een leuke, interactieve en goedbezochte bijeenkomst met meer dan 40 deelnemers van 33 verschillende instellingen.

Mocht je nog eens willen terugblikken op deze bijeenkomst dan kan dat via:

• het verslag
• de presentaties exclusief de feedback in Mentimeter
• de presentaties exclusief de feedback via Mentimeter (via Edugroepen vanwege omvang bestand)
  

Verder zijn er een aantal oproepjes gedaan tijdens de bijeenkomst. Eén en ander wordt nader toegelicht in het verslag en op de slides, maar hierbij een kort overzicht van contactpersonen en wat gevraagd werd:

• Monique Schoutsen (monique.schoutsen@ru.nl / 06-28469788): Input en redactieleden voor de website van de Werkgroep Information Literacy.
• Harrie van der Meer (h.a.l.van.der.meer@hva.nl / 06-29075998): Deelnemers vervolgproject Open Delen. Belangstellenden voor de Kerngroep.
• Brenda Lems (B.Y.Lems@hr.nl / 06-42985835): Toetsvragen kritisch beoordelen en/of publiceren voor project Delen Toetsvragen. Deelnemers en/of projectleider voor project Badges.
• Henrietta Hazen (h.hazen@maastrichtuniversity.nl / 06-39266615): Input en organisatoren voor workshops (voor data literacy m.n. HBO-instellingen)

Op donderdag 24 juni van 10:00 – 12:30 heeft de werkgroep Information Literacy een webinar georganiseerd over systematic reviews: ‘Systematic Reviews: basiskennis en dienstverlening’. Het was bedoeld als introductie op het onderwerp. Het ging over wat een systematic review precies is en hoe deze zich onderscheidt van andere typen reviews. Informatiespecialisten gaven vanuit verschillende vakgebieden ((bio)medische-, sociaal-culturele- en managementwetenschappen) een zo compleet mogelijk beeld van de systematic reviewdiensten.

Met dit webinar wilden we inspelen op de toegenomen vraag naar bibliotheekondersteuning bij het doen van een systematic review en de relatieve onbekendheid over het onderwerp bij veel collega informatiespecilaisten. Die dienstverlening en de rol en het belang van de informatiespecialist in het systematic reviewproces stond dan ook centraal. Daarnaast ging het ook over de verschillen en overeenkomsten met instructies informatievaardigheden.

De video-opname van dit webinar:

De sprekers waren: Nicolette Siep (Universiteit Maastricht), Hans Ket (Vrije Universiteit), Norma Fötsch (Radboud Universiteit) en Thomas Pelgrim (Hogeschool Arnhem en Nijmegen).

De gebruikte presentatiematerialen zijn:

• Systematic reviews de basis - Nicolette Siep
• Ondersteuning Systematic Reviews (VU) - Hans Ket
• Reviews binnen managementwetenschappen - Norma Fötsch
• Literature reviews - Thomas Pelgrim

Er was veel belangstelling, daarbij werd door de deelnemers aangegeven dat er behoefte is aan hands-on vervolgworkshops- en webinars. Hieraan zal gehoor worden gegeven in 2022.

Afbeelding: Niabot, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Op vrijdag 19 maart 2021 vond de Algemene Ledenvergadering en een SHB themabijeenkomst plaats.

De SHB themabijeenkomst werd georganiseerd door de werkgroep Onderzoeksondersteuning.

» Presentaties van de themabijeenkomst

Op veel hogescholen worden initiatieven genomen om te komen tot een goede infrastructuur ter ondersteuning van onderzoekers. Dit wordt vaak gedreven door toenemende eisen aan praktijkgericht onderzoek vanuit financiers, maar ook vanwege de Gedragscode Wetenschappelijke integriteit, het Brancheprotocol Kwaliteitszorg Onderzoek (BKO), de AVG, de Open Science gedachte en de noodzaak tot het FAIR maken van data.
Ook op landelijk niveau wordt inmiddels gewerkt aan het opzetten van een Digital Compentence Centre als 2e lijns-voorziening voor de ondersteuning van praktijkgericht onderzoek.

We zien dat de Hogeschoolbibliotheek een grote rol speelt bij het inrichten van de onderzoeksondersteuning en we willen jullie daarom van harte uitnodigen om deel te nemen aan deze themaochtend, waarin specifiek aandacht wordt besteed aan dit DCC-project en aan initiatieven ten aanzien van de professionalisering van datastewardship.

Programma

11.00 – 11.10 uur Introductie door Bolinda Hoeksema, voorzitter SHB-werkgroep Onderzoekondersteuning (HU)
11.15 – 11.50 uur Digital Competence Center voor Praktijkgericht Onderzoek door Silvia Kempers, projectleider DCC-PO (Saxion)
11.50 – 12.05 uur NPOS Project F: Professionaliseren van datastewardship: competenties,
training en educatie door Mijke Jetten, community manager
datastewardship (DTSL)
12.05 – 12.20 uur Hbo-functieprofielen datasteward door Renate Mattiszik, data-librarian
(Saxion) en lid van de SHB-werkgroep Onderzoekondersteuning
12.20 – 12.30 uur Mogelijkheid tot het stellen van vragen over datastewardship

Wat houdt het in om als bibliotheek te ondersteunen bij open delen en hoe ver moeten we daarin gaan? Deze vraag stond centraal tijdens een themamiddag georganiseerd door de SHB/UKB werkgroepen Information Literacy en Bibliotheken en Open en Online Onderwijs op donderdag 10 december van 14:00 tot 16:00. Zie ook het programma.

Introductie themamiddag: Monique Schoutsen en Sylvia Moes

Sylvia heette de maar liefst 60 deelnemers van harte welkom. Zij benadrukte het belang van Open Education nog eens en vertelde dat uit het Requirementsonderzoek van de Versnellingszone open leermaterialen blijkt dat het onderwijs behoefte heeft aan ondersteuning bij het ontwikkelen, vinden en delen van leermaterialen en de bibliotheek als één van de logische partners daarin ziet. Het is dus niet vreemd dat dit onderwerp daar momenteel hoog op de agenda staat. Zelf is Sylvia naast haar werk bij de VU als innovatiemanager onderwijs een dag in de week bij SURF gedetacheerd bij de versnellingszone naar digitale (open) leermaterialen. Tevens is zij voorzitter van de werkgroep Bibliotheken Open en Online Onderwijs​ (ook wel Bieb-OOO genoemd), de initiatiefnemer van deze middag.

Monique wenst iedereen ook van harte welkom namens de werkgroep Information Literacy, de (mede)hosts van deze themamiddag. Via een vraag aan de deelnemers vroeg ze wat deze hoopten van deze middag mee te nemen en zij antwoordden gelukkig min of meer hetzelfde wat de werkgroep van tevoren al bedacht had, namelijk dat zij na afloop een grotere kennis zouden hebben over waar je open leermaterialen kunt vinden, wat OER precies inhoudt, hoe je docenten kunt ondersteunen bij het maken, vinden en delen van open leermaterialen en dat ze zich een voorstelling zouden kunnen maken bij van de benodigde competenties hiervoor en natuurlijk vooral inspiratie om zelf aan de slag te gaan met de ondersteuning bij open leermaterialen. Zij wenst ze een fijne en leerzame middag toe.

Dit is de opnamevideo van het evenement:

Introductie open leermaterialen: Brenda Lems

In onderstaande presentatie introduceert Brenda Lems de belangrijkste aspecten van het zoeken, vinden, delen en hergebruiken van open leermaterialen.

Casus project Open Informatievaardigheidsonderwijs: Harrie van der Meer

In het project Open Informatievaardigheidsonderwijs zijn landelijk onderwijsmaterialen op het gebied van informatievaardigheden beschikbaar gemaakt via het zoekportaal Edusources. Harrie van der Meer deelt de ervaringen van de projectgroep met het delen open leermaterialen en gaat in op lessons learned.

Extra links n.a.v. de presentatie en gerelateerde chatberichten:

• Zoekportaal Edusources
• Vakcommunities op Edusources: N.B. Communities kunnen op SURFsharekot zelf kiezen of ze zichtbaarzijn op edusources. 75% van de ondervraagde communities (26) hebben aangegeven te willen aansluiten op edusources.
• Behoefteninventraisatie vakcommunities: zie de publicatie op de website van B-OOO
• Meer informatie over de taxonomie Informatievaardigheden
• 'Taxonomie voor informatievaardigheid: Digitaal leermateriaal gezocht en gevonden' - artikel in het vakblad Informatieprofessional 08/2020.
• Kwaliteitsmodel informatievaardigheid
• Stappenplan kwaliteitsmodel voor open leermaterialen (Surf)
• Stappenplan vakvocabulaire voor open leermaterialen (Surf)

Intro werkgroep competenties: Marijke Mentink

Marijke Mentink geeft toelichting op een inventarisatie van benodigde competenties van bibliotheekmedewerkers voor ondersteuning op het gebied van open leermaterialen. Open de powerpoint 'OOO skills ppt ' om deze presentatie terug te zien..

Discussie via breakoutsessies en terugkoppeling door Monique Schoutsen

In de breakoutsessies werd gediscussieerd over bibliotheekondersetuning op het gebied van open onderwijsmatreiaal en de competenties die daarbij nodig zijn:

1. Wat zouden we moeten/kunnen doen vanuit de bibliotheek?
2. Wat doe je al qua ondersteuning bij open leermaterialen?
3. Welke competenties voor de medewerkers zijn nodig?
4. Waar ligt de grens qua ondersteuning vanuit de bibliotheek?

De antwoorden op deze vragen zijn te zien in deze Padlet. (Voor antwoorden op de vierde vraag scroll naar rechts in onderstaand frame.)

Monique vat de antwoorden op de padlet samen en vraagt af en toe nadere uitleg bij de gemaakte opmerkingen van de verschillende groepjes. Ze bedankt iedereen voor de inspirerende middag.

Sylvia geeft tot slot nog mee dat er volgend jaar vergelijkbare events zullen worden georganiseerd vanuit de Bieb-OOO. Op 28 januari is er bijvoorbeeld een webinar dat samen met Surf wordt georganiseerd over het verbeteren van de doorzoekbaarheid van videomaterialen door middel van spraakherkenning en elastic search.

Hoe hebben hogeschool-, universiteits- en speciale bibliotheken hun onderwijs informatievaardigheden vormgegeven in deze coronatijd?

In de laatste IP (Informatieprofessional) heeft Mirjam Raaphorst verslag gedaan van het symposium dat de werkgroep Information Literacy in samenwerking met de interessegroep O&O van de KNVI op 20 oktober hierover georganiseerd heeft.  

De presentaties zijn hieronder weergegeven samen met de vragen & antwoorden die per chat gesteld werden en niet meer beantwoord konden worden.

Keynotes

Dr. Jane Secker (City University of London)
Shifting your information literacy teaching online: case studies from the UK

Sylvia Moes (Vrije Universiteit Amsterdam)
Virtual Reality in het onderwijs, waarom zou je dat doen?

Keuzesessie 1:

Fricke Oosten (Rijksmuseum Amsterdam)
Screencasts als deel van je digitale toolbox

Sjoerd Beelen (Hogeschool van Amsterdam)
Live instructies via Zoom / MS Teams

Keuzesessie 2: 

Monique Schoutsen (Radboud Universiteit) 
Escape Game Informatievaardigheden

Valérie Toebes (Universiteit van Wageningen) 
Virtuele rondleiding / Escape game [nog niet aanwezig]

Korte presentatie:
Harrie van der Meer (Hogeschool/Universiteit van Amsterdam en voorzitter SHB/UKB Werkgroep Information Literacy)
Open Information Literacy Education

Vragenoverzicht

De vragen en antwoorden zijn hier te vinden. 

Organisator: Inholland

Het thema: Wikipedia in relatie tot informatievaardigheid.

Inhoud: Wij krijgen het boeiende verhaal te horen van ‘binnenuit’ en zullen worden meegenomen door een docent en een conservator in hun ervaringen met Wikipedia. Er zal volop gelegenheid zijn voor vragen en interactie.

Programma: Programma LOOWI vrijdag 6 november 2020

Verslag: Verslag LOOWI bijeenkomst 6 november 2020

Presentatiemateriaal: volgt