De bibliotheek als expertisecentrum auteursrechten adviseert en faciliteert bij het gebruiken en delen van online onderwijsmateriaal.

Op de website van het Netwerk Auteursrechten Informatiepunten staat informatie over belangrijke zaken en vraagstukken over auteursrecht en open leermaterialen. Deze site is zeer geschikt voor docenten zodat hun belangrijkste vragen snel kunnen worden beantwoord, maar het is zeker ook geschikt voor ondersteuners die docenten bijstaan bij de ontwikkeling en publicatie van open leermaterialen.

Checklists

Als resultaat van de workshop Auteursrecht gehouden op 18 mei 2023 zijn de verzamelde gegevens door de organisatoren verwerkt in drie checklists. Deze checklists, met als onderwerpen tekst – afbeeldingen – video zijn verwerkt in de vernieuwde website van auteursrechten.nl. Zie:

• Checklist auteursrechten: Video
  Veel gestelde vragen bij het gebruiken van video’s in je onderwijsmateriaal
• Checklist auteursrechten: Tekst
  Informatie over het gebruiken van Teksten in je onderwijsmateriaal
• Checklist auteursrechten: Afbeeldingen en foto's
  Informatie over het gebruik van afbeeldingen en foto’s in onderwijsmateriaal

Open education is, naast open access en open data, een belangrijke bouwsteen voor open science. Bibliotheken zijn al voortrekkers bij open access en pakken die rol nu ook op voor open educational resources (OER).

Hoe maak je OER? En wat is de meerwaarde?

Goed leermateriaal ontwikkelen is tijdrovend en duur. Als je daarin als docentencommunity samen optrekt, kun je veel voordelen behalen. Met het leermateriaal van anderen kun je je eigen onderwijs verrijken, het biedt inhoudelijke en didactische inspiratie én het bespaart je tijd.

Alles op 1 plek

In de Kennismaking open leermaterialen vind je alle informatie over open leermaterialen op 1 plek. Op edusources vind je alle informatie over open leermaterialen op 1 plek. Via de tegel Zelf aan de slag met open leermaterialen leer je wat open leermaterialen zijn, hoe je open leermaterialen in je eigen onderwijs kunt inzetten en hoe je je eigen materialen zo kunt opstellen dat anderen er optimaal gebruik van kunnen maken.

Stappenplan naar een kwaliteitsplan voor Open leermaterialen

Het Kwaliteitsmodel voor open leermaterialen zorgt ervoor dat docenten meer vertrouwen krijgen in open leermaterialen. Je kunt hiermee je eigen materiaal beoordelen. Daarnaast geeft het houvast in de beoordeling van het materiaal van anderen. Een kwaliteitsmodel is een lijst van criteria waaraan leermateriaal moet voldoen om 'geschikt voor gebruik' te zijn. Binnen een onderwijsinstelling of een vakcommunity kies je ervoor om samen zo'n kwaliteitsmodel op te stellen. Dit maakt het voor docenten makkelijker om open leermaterialen te delen en hergebruiken. Naast het stappenplan vind je achtergrondinformatie, een bronnenlijst, best practices en voorbeelden van bestaande kwaliteitsmodellen.

Kies wijzer je digitale leermaterialen

Tool Kies wijzer je digitaal leermateriaal! - Versnellingsplan

Welke leermateriaal sluit het beste bij aan bij een bepaald leerdoel? Dat vind je in de tool Kies wijzer je digitaal leermateriaal.

Robert Schuwer en Sylvia Moes hadden het idee opgevat om een tool te maken die docenten inzicht geeft over de wijze waarop verschillende vormen van content leeractiviteiten ondersteunen. Om hier gestalte aan te geven is er in de zomer van 2020 deskresearch gedaan over de wijze waarop leermaterialen succesvol worden ingezet. Dit was de basis voor de vormgever en internetdesigner om een interactieve tool te maken. Met hulp van Leontien van Rossum (zone naar digitale (open) leermaterialen) is er een vertaalslag gemaakt vanuit deskresearch naar interactieve tool.

Hoe werkt de tool?

1. Je zie een binnenste ring, dit zijn leerdoelen van lagere tot hogere orde (Blooms Taxonomy).

2. In de ring daarnaast zie je werkwoorden die voor leeractiviteiten staan die bij de leerdoelen horen.

3. In de buitenste ring zie je diverse vormen van content.

Wanneer je op de content klikt, worden er leeractiviteiten uitgelicht die worden ondersteund door inzet van deze vorm van content. Als je vervolgens op een van de woorden klikt dan wordt je doorgelinkt naar de bijbehorende publicatie.

Open en online onderwijsmateriaal wordt samen met de bibliotheek (her)vindbaar en herbruikbaar bewaard. Bibliotheekmedewerkers ondersteunen naast ontsluiting van deze content bij het maken van leermaterialen zoals bijvoorbeeld open tekstboeken, video’s (kennisclips en webcolleges) en MOOC's. Daarnaast geven zij advies aan vakcommunities bij het inrichten van thematische collecties van leermaterialen die door de vakcommunities beschikbaar worden gesteld voor hergebruik (zie hieronder een voorbeeld).

Lees meer over open en online onderwijsmaterialen bij de werkgroep Information Literacy »

Stappenplan Open Tekstboeken

De werkgroep heeft ism de zone naar digitale (open) leermaterialen een stappenplan gemaakt dat docenten helpt bij het maken van een open tekstboek.

Het stappenplan ondersteunt docenten die:

• zelf een open tekstboek willen maken
• in klein teamverband een tekstboek willen schrijven
• of instellingsoverstijgend willen werken aan de creatie van een open tekstboek

Vervolgens zie je per doelgroep drie stadia die zij hierin doorlopen:

• voorbereiding
• contentproductie
• publicatie

Tevens zijn er sjablonen beschikbaar gesteld vanuit TU Delft en de Vrije Universiteit die kunnen worden hergebruikt, zoals voorwoord, dankwoord, etc.

Stappenplan: Maak je open tekstboek!

Hoe maak je een podcast

Voor de HvA/UvA heeft Sylvia Moes een presentatie verzorgd over het maken van podcasts.

In deze presentatie worden niet alleen de methodieken genoemd maar ook enkele platforms waarmee je eenvoudig een podcast serie kan maken.

Hoe maak je een podcast?

De ENOEL (European Network of Open Education Librarians) heeft in 2022 een laagdrempelig te gebruiken toolkit ontwikkeld met slides/folder- en postermateriaal/twitterkaarten die ingezet kunnen worden als reclamemateriaal voor Open Education. Het materiaal is zo kaal mogelijk gehouden, zodat het op elke manier die je maar wilt te gebruiken en verrijken is (bijvoorbeeld met je eigen huisstijl of logo). Je kunt ook dia’s weglaten of er dia’s aan toevoegen, wat je maar wilt. 

“Open up your Education with your Library” 

Tijdens de OEGlobal conferentie 2018 in Delft heeft de subgroep kennisdelen van de Werkgroep Bibliotheken Open & Online Onderwijs een kaart gemaakt “Open up Your Education with your Library”. 

De kaart was een groot succes op de conferentie. Iedereen kan deze kaart gebruiken om de eigen bibliotheek te promoten. Wil je meer weten? Neem dan contact op met de werkgroep. 

11 december 2023 was de online workshop Video en Auteursrecht, een samenwerking tussen de werkgroep Bibliotheken en Open en Online Onderwijs (B-OOO) en het Netwerk Auteursrechten Informatiepunten (NAI).

Na een korte introductie en welkom voor de aanwezigen door Brenda Lems (werkgroep B-OOO) is door Cynthia Halfwerk, Jeroen Dalstra en Arjan Doolaar (NAI) bij deze interactieve sessie ingegaan op auteursrechten bij video in het onderwijs. Er waren bijna 130 deelnemers aanwezig, voornamelijk bibliotheekmedewerkers en AV-medewerkers van HBO- en WO-instellingen.

Aan de orde kwamen de volgende onderwerpen:

• Wat mag er in de les?
• Wat mag er op een elektronische leeromgeving (ELO)?
• Welke andere mogelijkheden zijn er?
• Waar op te letten als je een video maakt of gebruikt?

De bijeenkomst is geregistreerd en terug te kijken via Mediasite. De slides van de bijeenkomst mogen worden hergebruikt onder vernoemde cc-licentie.

Naar aanleiding van de landelijke ontwikkelingen rondom Npuls en CTL organiseerde Werkgroep Bibliotheken en Open en Online Onderwijs deze online bijeenkomst op 9 november jl. Doelgroep: bibliotheekmedewerkers die docenten ondersteunen binnen HBO en WO.

Eén van de ambities van Npuls is dat in 2030 alle deelnemende instellingen in het mbo, hbo en wo een Center for Teaching & Learning (CTL) hebben opgezet of doorontwikkeld. We zien daarin een rol voor de bibliotheek, met name rond open leermaterialen. Tijdens deze bijeenkomst gingen we er nader op in en over in gesprek.

Programma:

• Korte introductie over Npuls en CTL's
• Praktijkvoorbeeld VU (Cees van Gent)
• Uitwisseling van kennis en ervaringen van de deelnemers bij bestaande CTL's of bij CTL's in oprichting - welke activiteiten pak je op vanuit de bibliotheek
• In kaart brengen van benodigde skills en vaardigheden

Op 25 april 2023 is er een workshop georganiseerd over auteursrecht door de werkgroep B-OOO en SURF (Cynthia Halfwerk, Saxion University of Applied Sciences, Arjan Doolaar, HAN University of Applied Sciences, Jeroen Dalstra, Radboud University en Sylvia Moes, SURF). Hierbij waren 120 deelnemers aanwezig (voornamelijk docenten en bibliotheekmedewerkers) van HBO en WO instellingen. Tijdens deze workshop is er aan de hand van een drietal interactieve vragen ingegaan op het begrip auteursrecht en de voorwaarden waarop content van derden hergebruikt kan worden voor onderwijstoepassingen en in de leeromgeving. Tevens is er een update gegeven over de Easy acces-regelingen voor HBO en WO.

De bijeenkomst is geregistreerd en terug te kijken via youtube. De slides van de bijeenkomst mogen worden hergebruikt onder vernoemd cc-licentie.

Eind 2020 is vanuit de werkgroep Bibliotheken en Open en Online Onderwijs een kennismakingsworkshop OER georganiseerd. Daaruit bleek o.a. behoefte aan verdieping van/discussie over de gekozen definities. Daaraan is aandacht besteed tijdens de workshop op 2 december 2022.

Hogeschool Rotterdam heeft een Wikiwijspagina ingericht met definities over open Leermaterialen. Tijdens de workshop zijn de (gekozen) definities toegelicht en is feedback opgehaald van de deelnemers, zodat zaken verder aangescherpt kunnen worden en deze pagina ingezet kan worden bij ondersteuning in het onderwijs aan docenten.

De activiteiten van de werkgroep zijn nauw afgestemd met de zone naar digitale (open) leermaterialen van het versnellingsplan.

Om een beeld te geven van de samenhang is een document opgesteld waarin dit wordt toegelicht. Dit is in een eerder stadium gedeeld met UKB, SHB en SURF.

Dit document mag gedeeld worden met collega's. Bij vragen contacteer Sylvia Moes, voorzitter werkgroep B-OOO en lid van de zone "naar digitale (open) leermaterialen".

Samenhang projecten werkgroep en zone "naar digitale (open) leermaterialen"

Overzicht van eerdere activiteiten en workshops van de werkgroep Bibliotheken en Open & Online Onderwijs »